‘Je ervaart wat je denkt’ betekent niet dat je pijn niet echt is
Je kent vast wel de anekdote over Sydney Banks en het startpunt van zijn inzicht in de 3 principes. Hij liet tijdens een gesprek met een therapeut vallen dat hij zo onzeker was. ‘Welnee, joh,’ zei die therapeut, ’je bent helemaal niet onzeker, dat denk je alleen maar!’
Die opmerking sloeg bij Sydney in als een bom. Ineens zag hij kristalhelder dat onze ervaring van het leven niet van buitenaf wordt gecreëerd, maar van binnenuit. Dat we in elk moment alleen maar onze eigen gedachten kunnen ervaren.
Je zal vast ook gemerkt hebben dat dit inzicht bij de meeste mensen niet op zo’n spectaculaire instant manier landt. En bij jezelf waarschijnlijk ook niet. Dat is heel logisch. Het is vaak helemaal niet behulpzaam voor mensen om te horen dat ze al hun lastige, ingewikkelde emoties ‘alleen maar denken’. De emotionele pijn die ze voelen, is namelijk echt. Dat is de realiteit waarin ze leven. ’Je denkt maar dat je onzeker/verlegen/ongelukkig/minderwaardig/etc. bent, klinkt dan als een soort verwijt. Alsof je een aansteller bent, en bovendien zelf verantwoordelijk voor je ellende. Alsof je de traumatische gebeurtenissen waar je last van hebt zelf hebt verzonnen.
Ontkenning van de ervaring
Ik kan me herinneren dat ik jaren geleden eens meeging met een kennis naar een soort seminar over persoonlijke ontwikkeling. Er hing een wat vreemde sfeer. Voor een stampvolle zaal stond een trainer fanatiek te oreren. ‘Wie is er hier allemaal verlegen’, riep hij op een bepaald moment uit. Met een aantal andere aanwezigen stak ik mijn hand op. ‘Onzin’, bulderde hij vervolgens, ‘je bent helemaal niet verlegen, dan denk je maar!’
Nou, die boodschap viel bij mij totaal verkeerd. Wat een flauwekul, dacht ik. Jij hebt makkelijk praten. Jij staat daar als een bullebak vol bravoure te schreeuwen, dus jij hebt overduidelijk geen enkel benul van hoe het voelt om last te hebben van verlegenheid! Jij hebt geen rooie vlekken in je nek, overslaande piepstem en knikkende knieën! Ik bepaal zelf wel of ik verlegen ben of niet!
Identificatie met het ego
Het punt is dat zich zeer reële fysieke stressreacties voordeden als ik in het middelpunt van de belangstelling stond. ‘Je denkt alleen maar dat je verlegen bent’, klonk als een keiharde ontkenning van die ervaring. Ik vond het op geen enkele manier behulpzaam om te horen. Waarom niet? Omdat ik nog volledig geïdentificeerd was met mijn gedachten en emoties. Als ik overvallen werd door stress, ervaarde ik geen onderscheid tussen mijn emoties en degene die deze emoties waarnam. De ervaring van verkramping was zo overweldigend en indringend dat het leek alsof ik er weerloos tegen was.
Ik zag verlegenheid als een karaktereigenschap, die maakte dat bepaalde situaties stress veroorzaakten. Ik zag niet dat verlegenheid alleen maar een concept is waarin je kunt geloven. Een verhaal dat je jezelf vertelt over jezelf. En dat het geloof in dit verhaal leidt tot geconditioneerd gedrag. Een gedragspatroon waarin je vervalt als je verstrikt raakt in onzekere gedachten over jezelf. Dan voel je spanning en gedraag je je verkrampt. Die spanning is echt, maar hij komt voort uit hersenspinsels.
Het is goed om oog te houden voor de emotionele pijn van hersenspinsels. Als mensen zich nog volledig identificeren met hun gedachten en emoties, helpt het vaak niet om ze te vertellen dat ze hun ervaringen alleen maar denken. Dat is een dan misschien zelfs een hardvochtige boodschap. Er ontstaat weerstand, en voor je het weet kom je in een welles-nietes discussie terecht. Dan wordt het jouw ego versus het ego van de ander. En dan ben je ver verwijderd van de wijsheid, helderheid en creativiteit die voorbij de illusie van die ego’s te vinden is!
Dit is het eerste artikel in de serie over De 3 principes delen met impact.