Labels hebben hun beste tijd gehad

Labels hebben wat mij betreft hun beste tijd gehad. Ze zijn nuttig, omdat ze je helpen zien dat er vele manieren zijn waarop mensen bedraad kunnen zijn. En dat er niets mis is met degenen die ‘afwijken’ van de standaardbedrading. Ze maken duidelijk dat we geconditioneerd zijn om te geloven dat de norm beter is. Nu is het tijd om nog verder uit te zoomen. Om je te realiseren dat we geconditioneerd zijn om te geloven dat labels werkelijk bestaan.

Introvert, HSP, hoogbegaafd…

Stel, je bent een beschouwend en gevoelig kind. Je brengt graag veel tijd door in je binnenwereld, omdat daar veel boeiends en interessants te ervaren is. Je groeit op in een cultuur waarin daadkracht, het verkondigen van je mening en directheid hoog in het vaandel staan…

Of stel, je bent een nieuwsgierig en leergierig kind. Je kunt veel sneller nieuwe informatie verwerken en verbanden doorgronden dan de meeste mensen in je omgeving. Op je vierde kom je terecht in een schoolsysteem dat alle kinderen door dezelfde standaard-mal perst…

Naarmate je opgroeit, ga je je steeds meer vervreemd voelen. Je ziet jezelf niet weerspiegeld in je omgeving. Je voelt je onbegrepen en gaat vermoeden dat er iets mis met je is. Je past niet in het standaard-hokje. Je probeert je er toch in te wringen, en al doende raak je uiteindelijk ook vervreemd van jezelf. Je bent als het ware een kastanjeboom omringd door eikenbomen, die denkt dat hij ook een eikenboom moet worden.

Dat is het heel erg fijn om tot de ontdekking te komen dat er ook andere hokjes zijn. Introvert, hoog gevoelig, hoogbegaafd, of wat voor hokje dan ook. Er is niets mis met je! Je bent gewoon net even anders dan de rest, maar er zijn er meer die op dezelfde manier anders zijn dan jij. Wat een opluchting. Je mag gewoon een kastanjeboom zijn.

Van het ene hokje in het andere

Het idee dat er meer smaken zijn, geeft lucht. Maar uiteindelijk zit de bevrijding daar niet in. Hoe fijn het ook is om jezelf te kunnen duiden, toch blijft er iets wringen. Van de overtuiging dat je niet in het standaard-hokje past, stap je over op de overtuiging dat je in een ander hokje hoort. Je gelooft niet langer dat er iets mis met je is, maar je gelooft nog steeds dat er echt hokjes bestaan.

Je kunt echter voorbij de labels kijken. Als je nog verder uitzoomt, kun je zien dat typologieën, indelingen en hokjes niet werkelijk bestaan. Het zijn concepten die bedacht zijn om mensen in te delen. Om de verschillen tussen mensen te duiden en te begrijpen. Modellen die we op de werkelijkheid leggen in een poging om grip te krijgen. Ze hebben geen vaste grond in de realiteit.

Er zijn gewoon ontelbaar veel manieren van zijn. En dat geldt ook voor jou. Jij bent nu niet dezelfde persoon die je gisteren was of die je morgen zal zijn.

We zijn allemaal geconditioneerd om te geloven dat hokjes echt bestaan. Dat geloof belemmert je om je natuurlijke zelf te zijn. Als je jezelf identificeert met een label, ga je je daarnaar gedragen. Je gedrag wordt gestuurd door je conditionering. Door alles wat je gelooft over jezelf en je aangeleerde overlevingsstrategieën. Als je vasthoudt aan dat zelfbeeld, sluit je je af voor gedrag en ervaringen die buiten de grenzen van dat zelfbeeld liggen.

De werkelijke bevrijding schuilt hierin: in het inzicht dat je überhaupt nergens in hoeft te passen. In de realisatie dat er geen regels zijn voor hoe je moet zijn. Omdat er in de realiteit simpelweg geen regels en hokjes bestaan. Alleen maar in onze individuele en collectieve breinen.

Hoe meer je dat ziet, hoe vrijer je bent om in elk moment te zijn wie je op dat moment bent.

Je raakt minder in de greep van je conditionering, omdat je het verkrampte, onnatuurlijke gedrag van je overlevingsstrategie steeds minder nodig hebt.

En dan hoef je je eigen onvrede of veronderstellingen niet meer te projecteren op de buitenwereld. Dan kun je anderen ook de ruimte geven om te zijn wie zij op dat moment zijn.

Stel je voor dat we zo naar onszelf en de wereld zouden kijken! Dan hebben we geen labels en hokjes meer nodig… In de tussentijd leg ik mensen met liefde de verschillen uit tussen introversie en extraversie. Maar nog liever help ik ze ontdekken wie ze voorbij hun conditionering zijn!